Melatonina. Hormon snu.
Wiele z funkcji naszego organizmu jest cyklicznych, mówimy o rytmach biologicznych. Rytmy te są organizowane przez rok, ponad miesiąc (jak kobiecy cykl hormonalny) lub przez dzień (cykl okołodobowy), jak to ma miejsce w przypadku naszego rytmu czuwanie-spanie.
Cykle te działają dzięki “zegarom”, które same są synchronizowane przez czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne, zwane “synchronizatorami”. Centralny zegar w naszym mózgu składa się z jądra suprachiasmatycznego, siatkówki i szyszynki. Głównym synchronizatorem naszego centralnego zegara jest światło. Jesteśmy zsynchronizowani z naszym otoczeniem, co sprawia, że jesteśmy szczególnie wrażliwi na światło, a tym samym na zmienność światła i rytm pór roku.
Rola melatoniny w naszych rytmach biologicznych.
Melatonina jest znana jako “hormon snu“. Jego rola polega na wyzwoleniu biologicznej nocy. W odpowiedzi na brak światła hormon ten jest wydzielany przez szyszynkę około godziny 20.00, a jego szczytowa produkcja przypada między godziną 2 a 4.00 rano. Wraz z powrotem światła, jego produkcja zostaje zahamowana.
Cykl światło-ciemność jest więc głównym synchronizatorem hormonu. Melatonina pomaga kontrolować wiele funkcji fizjologicznych, takich jak temperatura i ciśnienie krwi. Współdziała również z zegarami obwodowymi umieszczonymi w wątrobie, trzustce, sercu i tkance tłuszczowej.
Melatonina może być uznana za dyrygenta naszych biologicznych rytmów. Oprócz cyklu światło-ciemnego, melatonina jest zależna w swojej syntezie od swojego prekursora, serotoniny.
Depresja sezonowa: Dysfunkcja naszych rytmów biologicznych.
Deregulacja poziomu serotoniny, różnice czasowe, praca nocna lub sezon zimowy mają negatywny wpływ na wydzielanie melatoniny, a tym samym na nasze biologiczne rytmy, które są wtedy nie do pogodzenia.
Ta desynchronizacja może prowadzić do zaburzeń snu, zaburzeń jedzenia, a nawet do lęku i depresji. W zależności od wrażliwości każdej osoby na spadek ekspozycji na światło w miarę zbliżania się zimy, zaburzenia te mogą się pojawić, co jest znane jako depresja sezonowa. Dotyczy to 12% ludności Polski, z czego 2% cierpi na poważne zaburzenia wymagające leczenia.
Resynchronizacja z terapią światłem.
Jeśli cierpisz na zmęczenie i małą depresję z powodu skrócenia dni, zaleca się wystawiać się przez pół godziny dziennie na bardzo jasną lampę 10’000 lux.
Skuteczność tego zabiegu została naukowo udowodniona i nie ma żadnych skutków ubocznych. Lampa ta jest zalecana przez lekarza i w przypadku udowodnionej zimowej depresji, zakup tej lampy jest pokrywany przez kasę chorych. Poza leczeniem depresji sezonowej okazało się, że terapia światłem jest skuteczna również w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego, depresji porodowej i opóźnieniu odrzutowym (podróże lotnicze i praca w nocy).
